Cây bằng lăng tím

Cây bằng lăng có tên khoa học là Lagerstroemia speciosa, có nguồn gốc từ Đông Nam Á, Ấn Độ và các nước nhiệt đới khác. Thân cây thẳng và khá nhẵn nhụi. Cây bằng lăng có khả năng chịu hạn tốt , thường trồng ngoài trời làm bóng mát. Cây có hoa rất đẹp và có thể làm cây bonsai.

Cây bằng lăng là loại cây gỗ lớn, cao đến 15m, phân cành cao, thẳng, tán dày, lá hình bầu dục hay hình giáo dài, cụm hoa hình tháp ở ngọn các cành, nụ hoa hình cầu, hoa lớn có 6 cánh.. Cây mọc khỏe, thân thẳng, tán cao, cây trồng chủ yếu bằng hạt, ươm gieo như các cây khác.

 Lá màu xanh lục, rụng theo mùa. Hoa màu tím hoặc tím nhạt, mọc thành chùm dài từ 20 đến 40 cm, thường thấy vào giữa mùa hè. Mỗi bông hoa có 6 cánh, mỗi cánh dài chừng 2 đến 3,5 cm. Quả lúc tươi màu tím nhạt pha xanh lục, mềm. Quả già có đường kính 1,5 đến 2 cm, khô trên cây.

 Loài bằng lăng cho bóng mát và cho hoa đẹp nên được trồng làm cây cảnh quan. Thật ra ngoài hoa tím còn có hoa các màu đậm, lợt trắng, hồng, đỏ, tím,… và cuối thu nhiều giống cũng rụng lá vàng, lá đỏ như cây phong xứ lạnh. Vài giống lùn, lùm bụi, cũng được chọn làm cây kiểng, mùa hoa nở đầy chậu.

 Hoa bằng lăng có nhiều màu: tím, hồng, trắng, đỏ, lợt trắng,… trong đó phổ biến là bằng lăng tím và bằng lăng trắng. Cây bằng lăng có nhiều giống khác nhau trong đó các giống bằng lăng lùn, lùm bụi được chọn trồng chậu làm bằng lăng kiểng.

 Các giống bằng lăng cao được ưa thích trồng làm cây bóng mát, cây công trình, cây trang trí,… Cây bằng lăng rừng rất được chuộng dùng gốc ghép bonsai.

Cây bằng lăng tím thường nở hoa vào mùa hè, là loại hoa tượng trưng cho tình yêu chung thủy, ngây thơ.

– Phương thức bảo quản hạt cây Bằng lăng:

+ Điều kiện thông thường, khô, thoáng mát, ở nhiệt độ 25 – 30oC, giữ hạt được khoảng 1 năm. Tỷ lệ nảy mầm suy giảm nhanh.

+ Bảo quản khô mát ở nhiệt độ 5 – 10oC, hạt giữ được 1 năm, tỷ lệ nảy mầm không suy giảm nhiều.

Không để hạt bằng lăng nơi ẩm, thấp, dễ thấm nước.

– Số hạt trong 1 kg: Khoảng 95.000 hạt.

1. Thu hái, chế biến và bảo quản hạt giống Bằng Lăng

– Thu hái hạt Bằng lăng giống trên những cây mẹ từ 5 tuổi trở lên. Cây Bằng lăng mẹ được chọn phải có hình dáng đẹp, thân thẳng, chiều cao dưới cành từ 6 m trở lên, tán lá đều, không sâu bệnh, cụt ngọn, cây có sức sinh trưởng khá, chỉ thu hái những quả đã chín. Dấu hiệu nhận biết quả đã chín: Quả chuyển từ màu xanh lục sang xám trắng.

– Quả Bằng lăng sau khi thu hái đem về phải chế biến ngay. Phân loại quả, những quả chưa chín được ủ lại thành từng đống (đống cao không quá 50 cm và phải thông gió) từ 2 – 3 ngày cho quả chín đều, mỗi ngày đảo 1 lần. Quả chín đem rải đều phơi dưới nắng nhẹ (2 -3 nắng) để tách hạt ra khỏi quả. Sau khi hạt tách ra khỏi quả phải thu ngay để tránh ảnh hưởng của nhiệt độ cao, loại bỏ tạp chất, hạt lép. Khi phơi phải đảo trộn nhiều lần trong ngày. Không phơi quả bằng lăng trên nền xi măng; chỉ phơi trên vải, cót, nong, nia, … Hạt Bằng lăng sau khi thu tiếp tục được phơi 1 – 2 nắng cho khô, đem sàng sảy hết tạp vật, thu hạt tốt cho vào bao vải hoặc chum, vại đem đi bảo quản.

2. Tạo cây Bằng Lăng con

2.1 Làm đất gieo bằng lăng

Chọn đất cát pha nhẹ, mịn, kích thước hạt dưới 2 mm, mặt luống rộng 1m, gờ luống cao 15 – 20 cm, chân luống rộng 1,2 m. Sau khi sang phẳng mặt luống, tưới nước cho đất đủ ẩm để gieo hạt. Khử trùng đất trước khi gieo hạt 1 ngày bằng Benlat (6g Benlat hòa tan trong 10 lít nước phun đều cho 100 m2) hoặc dung dịch Boocđo 1% để phun lên mặt luống ươm cây với liều lượng 1 lít/4 m2.

2.2 Xử lý hạt Bằng Lăng giống

Hạt bằng lăng giống trước khi gieo được ngâm trong thuốc tím (KMnO4) nồng độ 0,05% trong 10 phút, sau đó vớt ra rửa sạch và ngâm trong nước 400C trong 6 – 8 giờ.

2.3 Gieo hạt Bằng Lăng

Trộn đều hạt Bằng lăng với cát khô theo tỷ lệ: 1 phần hạt + 3 phần cát. Khi gieo phải gieo từ từ, nhẹ nhàng để đảm bảo hạt được rải đều trên mặt luống. Sau khi gieo xong phủ 1 lớp (3 – 4 mm) cát mịn phủ lên trên. Tưới nhẹ một ít nước bằng bình có gắn vòi hoa sen cho đủ ẩm để hạt nảy mầm. Dùng rơm (hoặc cỏ khô, lá khô) đã qua khử trùng bằng nước vôi trong để che phủ mặt luống. Hàng ngày tưới nước đều (sáng sớm và chiều tối), đủ ẩm. Sau 3 – 4 ngày, cây mạ mọc đều thì bỏ lớp vật liệu che phủ (rơm, rạ, cỏ, lá khô).

2.4 Chuẩn bị bầu đất

Dùng túi bầu PE 7 x 12 cm đựng hỗn hợp ruột bầu, thành phần ruột bầu gồm 80% đất tầng AB + 20% phân hữu cơ đã hoai. Đất làm ruột bầu được đập sàn nhỏ trộn đều với phân và tiến hành đóng bầu. Bầu đất đóng xong được xếp đứng, thẳng hàng theo từng luống có chiều rộng 0,8 – 1 m, chiều dài tùy ý, khoảng cách giữa 2 luống là 0,4 m.

2.5 Cấy cây và chăm sóc cây bằng lăng giống

Sau khi gieo hạt Bằng lăng được 3 – 4 tuần, cây mạ cao 3 – 4 cm thì nhổ để cấy vào bầu. Trước khi nhổ cây Bằng lăng cấy vào bầu cần tưới đẫm nước cho luống gieo và luống bầu trước 1 giờ. Cấy xong che nắng 100% từ 5 – 6 ngày. Khi cây Bằng lăng con bén rễ thì tháo dỡ dần dàn che ra, đến khi cây con được 1 – 1,5 tháng thì dỡ bỏ hoàn toàn và tiến hành đảo bầu.

Chăm sóc cây Bằng lăng con: Luôn đảm bảo cho cây đủ ẩm trong 03 tháng đầu, mỗi ngày tưới 4 – 5 lít/m2/1 lần, 15 ngày làm cỏ phá váng 1 lần và  tưới nước phân chuồng hoai hoặc phân NPK pha loãng 1%. Nếu cây bị vàng còi hoặc bạc lá dùng sulphát đạm và supe lân để tưới cho cây, pha nồng độ 0,1% – 0,2% tưới 2,5 lít/m2 hai ngày tưới 1 lần, sau khi tưới nước phân phải tưới rửa sạch bằng nước lã.

2.6 Phòng trừ sâu bệnh hại cây Bằng Lăng giống:

Cây Bằng lăng con ở giai đoạn vườn ươm phải được thường xuyên chăm sóc, làm sạch cỏ để tránh được những sâu bệnh gây hại. Khi phát hiện nấm bệnh tưới dung dịch booc đo 1% hay COC 85 liều lượng 25gr / cho 1-2 bình 8 lít, phun sương đều trên mặt lá và phun định kỳ 1 lần/ tuần. Nếu sâu ăn lá hoặc một số côn trùng khác có thể dùng Bassa 50ND pha 1/400 – 1/600 hoặc dùng Methyl parathion 0,1% để phun.

Phòng  bệnh thối cổ rễ cho cây Bằng lăng con bằng dung dịch Boocđo 1% họăc thuốc Benlate (1g/1lít) phun đều trên mặt luống. Nếu bệnh xuất hiện pha nồng độ 6g/10 lít nước phun cho 100 m2, tuần hai lần, phun liên tục trong 2 – 3 tuần.

Thời gian nuôi cây Bằng lăng trong vườn ươm từ 3 – 4· tháng, cây có chiều cao từ 35 – 40 cm, đường kính cổ rễ· 3 – 4 mm thì có thể đem xuất vườn.

KỸ THUẬT TRỒNG CÂY BẰNG LĂNG:

– Cây Bằng lăng nước chủ yếu được trồng cho nhu cầu cảnh quan, thường được trồng phân tán, riêng rẻ.

– Cự ly trồng 6 x 6 m, hoặc 4 x 4m, mật độ trồng 280 cây – 625 cây, tùy theo điều kiện đất tốt hay xấu mà bố trí mật độ trồng cho thích hợp.

– Trước khi trồng Bằng lăng cần tiến hành đào hố 40 x 40 x 40cm hay 60 x 60 x 60cm.

– Tiến hành bón phân cho Bằng lăng: phân chuồng hoai ( 5 – 10 kg/ hố) và phân NPK (100gr/hố) trước khi đặt cây xuống hố ít nhất 15 ngày.

– Lưu ý: Trộn đều phân với lớp đất mặt rồi lấp đầy hố.

Cách trồng bBằng lăng:

Dùng cuốc moi đất sao cho vừa đủ đặt cây Bằng lăng con vào hố, đặt miệng bầu ngang mặt hố, nén chặt đất xung quanh, rồi lấp đất bằng mặt đất. Tưới nước sau khi lấp xong đất. Lưu ý,  nếu trồng bằng túi bầu nylon phải xé túi bầu trước khi trồng.

Chăm sóc, nuôi dưỡng cây bBằng lăng:

– Đối với cây trồng cảnh quan đô thị: trồng cây có kích thước lớn (thường cao hơn 1m), do đó cần phải có khung sắt hoặc gỗ bảo vệ và phải có cây chống đỡ cây con.

– Cây Bằng lăng cần được chăm sóc trong 3 – 4 năm đầu: phát sạch cỏ xung quanh gốc cây từ 1 – 2 lần/năm và bón cho mỗi gốc từ 100 – 150gr NPK và 5 – 10 kg phân chuồng.

– Cây Bằng lăng cần được chăm sóc, bảo vệ không để cho người hoặc súc vật phá hại.